پایگاه تحلیلی الوقت - سواحل دریای سرخ در شرم الشیخ مصراواخر روز دوشنبه میزبان دور جدیدی از گفتگوها میان نمایندگان مقاومت فلسطین و نمایندگان اشغالگران صهیونیستی بود. گفتگوهایی که به گفته الجزیره «مثبت» بوده است و در آن نقشه راهی برای چگونگی ادامه دور فعلی مذاکرات در روزهای آینده ترسیم شد. با این حال این گفتگوها در حالی قرار است ادامه یابد که رژیم صهیونیستی همچنان به بمباران منطقه محاصره شده غزه با حملات سنگین هوایی و توپخانهای ادامه میدهد.
مذاکرات در مصر میان فلسطین و نمایندگان اشغالگران صهیونیستی پس از ماهها بنبست در این شهر تفریحی در دریای سرخ آغاز شده است. برمبنای گزارشها قرار است در مرحله اول این مذاکرات دو طرف درباره توقف سریع جنگ و آزادی سریع اسرای اسرائیلی، چه مرده و چه زنده در ازای آزادی زندانیان فلسطینی و افزایش کمکهای بشردوستانه گفتگو کنند. مسائل حساستری مانند امنیت و آینده سیاسی غزه در مرحله بعدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
عجله بی نتیجه ترامپ برای شرم الشیخ
مذاکرات آتش بس غزه در شرم الشیخ مصر بر مبنای طرح ترامپ آغاز شده و رئیس جمهور جنجالی آمریکا عجله زیادی برای به نتیجه رساندن مذاکرات آتش بس و توقف جنگ در غزه دارد تا به زعم خود شرایط لازم برای کسب جایزه صلح نوبل را داشته باشد. مراسم جایزه صلح نوبل تا چند روز دیگر برگزار خواهد شد و احتمال این که مذاکرات آتش بس غزه تا 3 روز دیگر بتواند به نتایج نهایی خود برسد، کم است، با این حال رئیس جمهور آمریکا با ادامه تهدیدات علیه فلسطینیها تلاش دارد تا آنها را برای پذیرش هرخواستهای در مذاکرات تحت فشار قرار دهد، اگرچه تا کنون گروههای مقاومت فلسطین همه بندهای پیشنهادات ترامپ برای آتش بس از جمله خلع سلاح خود در غزه را نپذیرفتهاند. هیات حماس در این مذاکرات تاکید کرده است که ادامه حملات اسرائیل به نوار غزه همزمان با مذاکرات، مانعی جدی در مسیر توافق بر سر آزادی اسرای اسرائیلی محسوب میشود و این موضوع بهعنوان یکی از چالشهای اصلی مذاکرات مطرح شده است.
«کارولین لیویت»، سخنگوی کاخ سفید هم روز دوشنبه عجله ترامپ برای مذاکرات را تائید کرد و به خبرنگاران گفت: «دولت آمریکا به شدت در تلاش است تا هر چه سریعتر اوضاع را پیش ببرد. رئیس جمهور میخواهد شاهد آتشبس فوری باشد، او میخواهد اسرا آزاد شوند و تیمهای فنی در حال حاضر در حال بحث در مورد این موضوع هستند.»
عجله زیاد ترامپ برای پایان دادن به جنگ غزه تا پیش از برگزاری مراسم جایزه صلح نوبل حتی اگر به موفقیت دست یابد، بازهم شانس ترامپ برای کسب جایزه نوبل زیاد نیست. ترامپ از سال ۲۰۱۸ چند بار توسط افرادی در داخل آمریکا و همچنین سیاستمداران خارجی نامزد شده است و امسال هم از سوی نخستوزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو که به دلیل جنایات در غزه تحت تعقیب است و همچنین دولت پاکستان نامزد شده، اما این نامزدیها پس از مهلت اول فوریه، که آخرین مهلت برای جایزه ۲۰۲۵ بود، ارائه شدهاند.
ترامپ بارها گفته که «شایسته» دریافت جایزه است و مدعی شده که «هفت جنگ» را پایان داده است، اما کارشناسان قدیمی نوبل میگویند که کمیته تلاشهای پایدار و چندجانبه را بر موفقیتهای کوتاهمدت ترجیح میدهد. تئو زنو، تاریخنگار و پژوهشگر موسسه هنری جکسون، گفت که هنوز ثابت نشده که اقدامات ترامپ پایدار باشند. او گفت «تفاوت بزرگی بین متوقف کردن جنگ در کوتاهمدت و حل ریشهای علل درگیری وجود دارد». زنو همچنین به دیدگاه ترامپ درباره تغییرات اقلیمی اشاره کرد و آن را ناسازگار با دیدگاه بسیاری، از جمله کمیته نوبل، دانست که تغییرات اقلیمی را بزرگترین چالش صلح پایدار جهان میدانند. او گفت «فکر نمیکنم آنها معتبرترین جایزه جهان را به کسی بدهند که به تغییرات اقلیمی اعتقاد ندارد. وقتی به برندگان قبلی نگاه میکنید که نقش سازنده پل و مظهر همکاری و آشتی بینالمللی بودهاند، درمییابید که این صفات با دونالد ترامپ ارتباطی ندارد».
«کریستین برگ هارپویکن»، دبیر کمیته نوبل صلح هم در مصاحبهای گفت تمرکز رسانهها بر برخی نامزدهای خاص مانند دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، تاثیری بر بحثهای داخلی کمیته ندارد. او در گفتوگو با گفتوگو با خبرگزاری فرانسه در اسلو گفت: «متوجه هستیم که توجه رسانهای زیادی به برخی نامزدها وجود دارد، اما این موضوع هیچ تاثیری بر بحثهای کمیته ندارد. کمیته هر نامزد را بر اساس شایستگیهای فردی او بررسی میکند.»
طرفهای مذاکره کننده
ترکیب هیئت مذاکره کنندگان در مصر نیز قابل توجه است. «خلیل الحیه»، مقام ارشد حماس که ماه گذشته از عملیات تروریستی اسرائیل در حمله به قطر جان سالم به در برد، رهبری تیم مذاکرهکننده مقاومت فلسطین را بر عهده دارد.
همچنین« استیو ویتکاف»، فرستاده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه و «جرد کوشنر»، داماد دونالد ترامپ هم در این مذاکرات حضور دارند. یک منبع آگاه به روزنامه واشنگتن پست گفته است که ویتکاف و کوشنر در کنار هیات اسرائیلی در مصر در حال بررسی فهرست اسرای اسرائیلی و همچنین زندانیان سیاسی فلسطینی هستند که آزاد خواهند شد و ترامپ نیز در جریان پیشرفت امور قرار گرفته است. ترامپ روز دوشنبه هم در دفتر بیضی کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «حماس با مواردی که بسیار مهم هستند موافقت کرده است. آنها خوب بودهاند و امیدوارم که اوضاع به همین منوال ادامه یابد.»
چالشها و ابهامات
به گفته یک مقام سابق مصری نزدیک به هیئت مذاکره کننده فلسطینی، حماس در این مذاکرات میخواهد جدول زمانی مشخصی برای خروج نیروهای اشغالگر اسرائیل مشخص شود. این مقام سابق مصری به نیوعرب گفت: «حماس نگران است که پس از تحویل اسرا، اسرائیلیها غزه را ترک نکنند.»
در واقع یکی از نکات مورد اختلاف در مذاکرات فعلی در مصر این است که آیا اسرائیل موافقت خواهد کرد که آتشبس را متوقف کند و از مناطق پرجمعیت عقبنشینی کند یا خیر؟ طبق طرح اعلام شده از سوی ترامپ، پس از اعلام آتشبس، حماس ۷۲ ساعت فرصت دارد تا ۴۸ گروگان اسرائیلی را آزاد کند که ۲۰ نفر از آنها احتمالاً زنده هستند. در این طرح اما به زمان خروج نیروهای اشغالگر اشاره دقیقی نشده و همین مسئله یکی از موارد مورد اختلاف و بحث در مذاکرات است.
حماس نیز هشدار داده است که بازیابی و انتقال اجساد اسرای اسرائیلی بیش از ۷۲ ساعت زمان خواهد برد و اعضای حماس باید بتوانند بدون مانع حرکت کنند تا انتقال اجساد ممکن باشد. حتی «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا هم روز یکشنبه در برنامه «این هفته» شبکه ایبیسی اذعان کرد که «اگر بمبها منفجر شوند و درگیری در جریان باشد، هیچ اسیری نمیتواند آزاد شود.»
«یاکی دایان»، سرکنسول سابق اسرائیل در آمریکا هم گفته است که چالش اصلی برای مذاکرات مصر، «متمرکز نگه داشتن مذاکرات بر دو موضوع محوری تبادل اسرای اسرائیلی با زندانیان فلسطینی و میزان عقبنشینی نیروهای اسرائیل از مناطق کلیدی غزه است.»
«شوش بدروسیان»، سخنگوی رژیم صهیونیستی نیز روز یکشنبه در یک کنفرانس خبری تائید کرد که اسرائیل «با مرحله اول مذاکرات شامل آزادی همه اسرا و عقب نشینی همه نیروها به خط اولیه غزه موافقت کرده، اما مرحله دوم که شامل خلع سلاح حماس و غیرنظامی کردن غزه است، هنوز نامشخص است.
بنابراین ادامه جنگ غزه، مانع اصلی اجرای مرحله اول مذاکرات آتش بس غزه است و روز گذشته در اولین روز مذاکرات در مصر، حملات رژیم صهیونیستی به غزه به شهادت حداقل 23 شهروند ساکن غزه منجر شد.
از سوی دیگر، شکافهای قابل توجهی نه تنها بین اسرائیل و حماس، بلکه بین اسرائیل و کشورهای عربی نیز وجود دارد. نتانیاهو روز یکشنبه به گروهی از بستگان اسرای اسرائیلی گفت که اجازه نخواهد داد تشکیلات خودگردان فلسطین در کرانه باختری بیاید و غزه را هم پس از جنگ اداره کند، اما کشورهای عربی اصرار دارند که این امر باید انجام شود و روز یکشنبه وزرای امور خارجه مصر، اردن، امارات متحده عربی، اندونزی، پاکستان، ترکیه، عربستان سعودی و قطر بر اداره غزه توسط تشکیلات خودگردان فلسطین تاکید کردند. از این نظر نیز میان صهیونیستها و حتی کشورهای عربی نیز اختلاف عمیقی وجود دارد و سرنوشت مذاکرات را با ابهام روبرو کرده است.